Wanneer we kijken naar uitzonderlijke prestaties in de sport, stellen we ons vaak dezelfde vraag: “Hoe doen ze het toch?” Wat maakt het verschil tussen een ‘gewone’ atleet en een medaillewinnaar? Het antwoord op deze vraag (of toch een deel ervan), is heel verrassend: verliezen!
In deze uitzonderlijke tijden is niets nog zeker in de sport. En wanneer omstandigheden onzeker zijn, voelen mensen zich onzeker. Waar vallen de allerbesten, de (meervoudige) medaillewinnaars op terug om hun voorbereiding op de Olympische Spelen op koers te houden?
De Nieuw-Zeelander Richard Young (PhD in Physiology en Biomedical Engineering) nam deel aan 9 Olympische Spelen als atleet, coach, wetenschapper en begeleider in meer dan 20 sporten. Op 18 november ging hij in gesprek met coaches, technisch directeurs, performance managers en stafleden van Team Belgium tijdens het ‘Virtual Training Camp’. Het onderwerp: ‘The high performance secret: learning from loss.’
Geheim ingrediënt
Op het hoogste niveau heeft iedereen talent. Wat is dan het geheim achter een topprestatie? Velen zouden een fortuin geven aan het recept voor succes. Maar één van de ingrediënten heeft iedere sporter al op zak: verliezen. “Wanneer we winnen, vergeten we vaak om te evalueren,” vertelt Richard Young. “We hebben gewonnen, dus de voet gaat van het gaspedaal.”
“Uit onderzoek blijkt dat de beste atleten een evenwicht hebben gekend tussen winnen en verliezen. Leren omgaan met verlies zorgt bovendien voor weerbaarheid, heel belangrijk in moeilijke periodes zoals we vandaag meemaken. Winnen en verliezen zijn zoals droogte en overstromingen: wie aan de top wil presteren, moet beide hebben meegemaakt om te kunnen groeien.”
‘Trim it back’
Maar er is meer. Ook op een ander vlak maken meervoudige medaillewinnaars de kloof met de anderen. En dan gaat het niet over technologische innovatie, hoewel de mogelijkheden om te innoveren dankzij de evolutie in technologie en wetenschap enorm zijn toegenomen.
“Atleten krijgen heel veel informatie te verwerken. Voor velen, vooral aan het begin van hun carrière, is het moeilijk om al deze kennis samen te voegen tot een productief geheel,” vertelt Richard Young. “Net hier maken medaillewinnaars het verschil: zij brengen op het beslissende moment alles terug tot de essentie. Ze vinden een soort ‘geïnformeerde eenvoud’. Dat is heel wat anders dan naïeve eenvoud trouwens.”
“Wanneer gevraagd naar welke nieuwe elementen ze willen integreren in hun volgende olympische voorbereiding, merk je een groot verschil tussen de antwoorden van atleten die matig presteren en meervoudige medaillewinnaars. De eersten willen vooral dingen toevoegen, terwijl de medaillewinnaars kijken naar wat overbodig was en dus achterwege kan blijven.”
“Michelangelo zei over zijn sculpturen: ‘Het eindresultaat zit al in het marmeren blok, ik haal gewoon weg wat overbodig is.’ Zo is het ook bij herhaalde medaillewinnaars: zij leren op heel korte tijd wat het belangrijkst is, en wat overbodig. Alleen wat zeker bijdraagt tot een topprestatie, blijft. ‘Trim it back’ is dus het advies.”
Eenvoud is cruciaal
Reinout Van Schuylenbergh, high performance director bij Triatlon Vlaanderen, bevestigt. “De grootste accelerator voor topprestaties bij onze Belgische triatleten was een verandering van trainingsomgeving. Een nieuwe buitenlandse trainingsgroep met atleten van het hoogste niveau zorgde voor een belangrijke prikkel. Tegelijk werden een aantal extra’s achterwege gelaten. Dat wil niet zeggen dat je alles overboord moet gooien: aerodynamica, leren omgaan met grote hitte … deze aspecten zitten nog steeds verankerd in de voorbereiding op Tokio.”
Ook in teamsporten is die eenvoud cruciaal om te presteren. “Onze structuur en spelprincipes zijn eenvoudig,” legt hockeycoach Shane McLeod uit. McLeod loodste de Red Lions naar zilver op de Spelen in Rio 2016 en naar de wereldtitel in 2018. “Tijdens een wedstrijd denken de spelers niet aan de structuur, ze kunnen zichzelf ten volle uitdrukken op het veld.”
“Natuurlijk moeten we innoveren om competitief te blijven. Maar we vergeten niet waarom we zo succesvol zijn. Wat we toevoegen, is eerder een ontbrekend puzzelstukje dan dat we de volledige puzzel opnieuw proberen te leggen,” besluit Shane McLeod.
Het lijkt er dus op dat eens te meer de conclusie is: “Less is more”. Of om het met de woorden van Eddy Merckx te zeggen: “Don’t buy upgrades, just ride up grades.”