Het belooft een hete zomer te worden voor onze Belgische atleten! Van 12 tot 29 juni worden de eerste Europese Spelen gehouden in Bakoe (Azerbeidzjan) en van 25 juli tot 3 augustus is het Georgische Tbilisi gaststad voor het Europees Jeugd Olympisch Festival (EJOF). Bakoe ligt aan de Kaspische Zee en heeft een warm steppeklimaat, 564 km daar vandaan ligt Tbilisi dat geniet van een warm zeeklimaat. Het wetenschappelijk panel van het BOIC vertelt waar je het best rekening mee houdt als je sportprestaties moet leveren onder warme omstandigheden.
Bij een warm en droog klimaat beschikt de mens over een zeer doeltreffende techniek om af te koelen: hij gaat transpireren. Per liter zweet die op de huid verdampt, verliest ons lichaam ongeveer 580 kcal warmte. Hoe warmer het is, hoe meer je zweet en hoe meer warmte je dus op deze manier kan afvoeren. In zeer warme omstandigheden kan je meer dan een halve liter zweet per uur verliezen.
Bij een warm en vochtig klimaat – zoals dat in Bakoe en Tbilisi het geval kan zijn – verdwijnt dat verdampte zweet (water) niet, het zit in de lucht onder dampvorm. De hoeveelheid damp die in de lucht kan vertoeven is beperkt. Wanneer de lucht verzadigd is met waterdamp, kan niet nog meer water verdampen. Het zweet zal bijgevolg gewoon van het lichaam afdruppelen, maar met een veel geringere warmteafvoer. Atleten zullen bijgevolg nog intenser gaan transpireren.
Een groot zweetverlies (water en lichaamszouten) (dehydratatie) en/of een te hoge lichaamstemperatuur (hyperthermie) met de mogelijke hitteslag (zie hierna) kunnen hiervan het gevolg zijn.
In Bakoe en Tbilisi heerst een relatieve luchtvochtigheid van 70% (zie rood punt op de grafiek). De relatieve luchtvochtigheid geeft aan hoeveel procent waterdamp zich ten opzichte van de maximale hoeveelheid waterdamp in de lucht bevindt bij een bepaalde temperatuur en luchtdruk.
Een gehalte van 100 % betekent dat de lucht verzadigd is met waterdamp. Boven de 98% relatieve vochtigheid is bv. elke verdamping onmogelijk.
In vochtige lucht transpireert men minder gemakkelijk. De warmte is des te hinderlijker. Een vochtige dag kan ervaren worden als warmer dan een droge dag met hogere temperaturen. Grafiek © L'Internaute Magazine
Fysieke inspanning tijdens warmte
Bij inspanning in warme en vochtige omstandigheden nemen het zuurstofverbruik, de hartslag en de melkzuurconcentratie toe terwijl de concentratie spierglycogeen daalt. Dergelijke klimatologische omstandigheden zullen de aerobe en anaerobe capaciteiten doen afnemen.
Dehydratatie en warmte zijn dus zeker te mijden in alle sportdisciplines.
Door te zweten kan ons lichaam dus warmte afvoeren en zo de lichaamstemperatuur regelen. Wanneer zweten niet meer volstaat zal de lichaamstemperatuur toenemen, men spreekt dan van hitteslag.
De symptomen van hitteslag zijn
- hevige dorst
- een warme en droge huid (de huid zweet niet meer)
- gedragsstoornissen, agressie, apathie
- hoofdpijn, braken, misselijkheid, verwardheid
- verwijde pupillen
- hevige koorts en zelfs bewustzijnsverlies.
Contacteer onmiddellijk een dokter indien zich één of meerdere van deze symptomen voordoen. Om deze verhoogde lichaamstemperatuur terug te brengen tot normale waarden, en zo hitteslag te voorkomen, dient men de atleet in een koelere plek (kamer met airco bijvoorbeeld) onder te brengen en dient hij/zij aangemoedigd te worden veel te drinken, bij voorkeur water en hypotonische dranken.
Vermijd hitteslag
Atleten zouden zich zo goed mogelijk moeten hydrateren en vooraf leren hoe te drinken tijdens, voor en na de inspanning.
Opgepast; niet iedereen zweet op dezelfde manier, niet iedereen verliest ook niet dezelfde hoeveelheid zout of neemt bijvoorbeeld niet dezelfde hoeveelheid vloeistof op tijdens de inspanning. Zichzelf goed kennen is dus de boodschap.
Twee maatstaven kunnen hierbij helpen :
- de kleur van de urine: hoe lichter de kleur hoe beter
- het gewichtsverlies tijdens een inspanning (zich wegen voor en na de inspanning).
Hydrateren, hydrateren en nog hydrateren
Je kan een individueel hydratatieplan opstellen en hierbij gebruik maken van o.a. een geacclimatiseerde kamer.
Je acclimatiseren voor het vertrek naar de Europese Spelen of naar het Europees Jeugd Olympisch Festival doe je het best door – voorzichtig - te oefenen:
- in een warme omgeving (geacclimatiseerde kamer)
- op het warmste moment van de dag
- in een warmere sportuitrusting.
Maar hydrateren komt toch op de eerste plaats! Vermijd ook blootstelling aan de zonnestralen voor de competitie. Zet een hoofddeksel op je hoofd, gebruik een zonnebril, een parasol.
Drinken voor de competitie (pre-hydratatie) kan nuttig zijn op voorwaarde over de nodige ervaring te beschikken. Kies voor hypotonische dranken.
Een laatste tip
Donker gekleurde kledij vangt meer warmte op. Kies in warme, zonnige landen liever voor lichte kleuren.